Dziś trudno wyobrazić sobie świat, w którym filmy są wyświetlane tylko raz, a lokalny dziennik odczytywany codziennie w centrum miasta. Tymczasem od czasów pierwszych średniowiecznych uniwersytetów formuła wykładu wygląda w zasadzie tak samo: uznani naukowcy wygłaszają w określonym miejscu w umówionym czasie przemówienie do zebranych razem studentów.
Ten zwyczaj chce zmienić grupa studentów z Uniwersytetu Warszawskiego, która zapoczątkowała ruch Kamery na wykłady. Celem studentów jest wprowadzenie na polskie uniwersytety znanej w innych krajach praktyki nagrywania i udostępniania studentom wykładów akademickich. Zgodnie z ich propozycją, wykłady mogą być nagrywane przez sam uniwersytet i udostępniane przez multimedialną platformę dostępną dla zweryfikowanych użytkowników. Jako studenci Uniwersytetu Warszawskiego pomysłodawcy podkreślają, że ich uczelnia dysponuje już środkami i technologią potrzebną do wprowadzenia proponowanego rozwiązania. Co więcej, wiele innych uczelni może także wprowadzić taką praktykę bez ponoszenia wysokich kosztów.
Inicjatorzy ruchu powołują się na badania wskazujące, że możliwość ponownego odtworzenia wykładu w domu korzystnie wpływa na wyniki studentów. Studenci, którzy zdecydują się zastąpić wykłady na żywo jedynie ich odtworzeniem osiągają wyniki w nauce porównywalne do tych, którzy wybierają wyłącznie uczestnictwo w wykładach na żywo i nie korzystają z nagranych materiałów. Co ciekawe, wprowadzenie nagranych wykładów nie wpływa zauważalnie na zmniejszenie frekwencji w salach wykładowych.
"Konieczność odsłuchania wykładu jest niezgodna ze sposobem, w jaki młody człowiek najskuteczniej się uczy. W czasie standardowego wykładu na sali nie ma możliwości wciśnięcia pauzy, by chwilę odpocząć albo zanotować szczególnie istotną informację. Nie można cofnąć wypowiedzi o dwie minuty, by lepiej zrozumieć skomplikowaną koncepcję. Nie można też odtworzyć wykładu na tydzień przed egzaminem, by odświeżyć sobie najważniejsze konstrukcje" - argumentuje student fizyki UW Przemysław Kowalczyk.
Student prawa Szymon Sypniewicz zaznacza, że do zalet nagrywania wykładów należy też możliwość udostępnienia ich niepełnosprawnym studentom. "Badania nad wpływem nagranych wykładów na życie niepełnosprawnych studentów pokazują, że uważają oni możliwość odtworzenia wykładów za kluczową dla ich wyników w nauce" - mówi.
Badania przeprowadzone w singapurskim Nanyang Technological University na ponad 1100 studentów posiadających dostęp nagranych wykładów wykazały, że ponad 90 proc. z nich korzysta z udostępnionych wykładów. Ponad 34 proc. korzystało z nich ze względu na możliwość ponownego obejrzenia części wykładów, których nie zrozumiano za pierwszym razem; ponad 21 proc. w celu powtórki materiału do egzaminu; ponad 18 proc. ze względu na fakt, że nagrane wykłady można odtworzyć w dowolnym miejscu o dowolnej porze. Tylko nieco ponad 7 proc. korzystało z zarejestrowanych wykładów, by nie musieć wstawać na zajęcia.
Główne wątpliwości dotyczące pomysłu nagrywania wykładów dotyczą zagadnień związanych z prawami autorskimi, kwestii frekwencji na zajęciach oraz obawy, że nagrane wykłady to sposób do przejścia studiów na skróty. Szymon Sypniewicz argumentuje jednak, że nagrywanie i udostępnianie wykładów jest możliwe w świetle przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, szczególnie art. 12 tej ustawy. "Może to niekiedy wymagać zmian w umowach pracowników naukowych, jednak nie jest to przeszkoda trudna do przezwyciężenia dla uczelni" - mówi.
Na razie studenci badają opinię studentów na temat nagrywania wykładów. Do końca maja planują przepytać około 1 tys. studentów w tym minimum 500 z Uniwersytetu Warszawskiego. "Po zebraniu odpowiedniej ilości opinii studentów opublikujemy raport sumujący oczekiwania studentów w tym zakresie i naukowe fakty o korzyściach z nagrań wykładów i go opublikujemy oraz prześlemy wraz z wnioskiem o wprowadzenie nagrań na UW do rektora uczelni. Akcja dobrze się przyjmuje również wśród studentów z innych uczelni i miast, więc nie wykluczamy podjęcia rozmów z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego" - zapowiada pytany przez PAP Szymon Sypniewicz.
Dotychczas na ponad 82 proc. ankietowanych chce, aby wykłady były nagrywane i udostępniane studentom. 97 proc. odpowiedziało, że na ich wydziale taka procedura nie jest praktykowana. Ponad 68 proc. wskazało, że kierunek, na którym studiują, nie wymaga obecności na wykładach, a ponad 8 proc. że taka obecność jest obowiązkowa. Ankieta jest dostępna pod adresem http://goo.gl/forms/FJ79qnsXdB